“Tháng cô hồn” là tháng 7 âm lịch hàng năm hay còn gọi là tháng mở cửa âm phủ, vì mở cửa âm phủ nên còn gọi là tháng ma quỷ bởi mở cửa thì ma quỷ dưới địa ngục sẽ lên trần gian. Cách gọi “tháng cô hồn” này có nguồn gốc từ xa xưa, đến nay vẫn được sử dụng nhưng ít người hiểu hết được ý nghĩa của chúng.
Từ xa xưa, người Việt quan niệm con người có hai phần đó là phần hồn và phần xác. Tùy theo lúc còn sống làm những việc gì mà đến khi mất đi, phần hồn sẽ tách khỏi phần xác và được đầu thai thành kiếp khác hay xuống địa ngục, thậm chí lang thang quấy rối người thường. Vì một năm mới được lên một lần nên ma quỷ tranh thủ quậy quá con người sống ở trần gian. Chính vì vậy mà mọi người thường hay làm lễ cúng để ma quỷ không phá phách họ. Và tục lệ cúng cô hồn từ đó mà xuất hiện và được duy trì cho đến ngày nay.
Nhưng tại sao “tháng cô hồn” lại rơi vào tháng 7 âm lịch hàng năm mà không phải các tháng nào khác?
Dưới góc độ Đạo giáo, tục cúng cô hồn bắt nguồn từ tích cổ Trung Hoa. Truyền thuyết dân gian cho rằng, từ mùng 2/7, Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan và đến rằm tháng 7 thì “thả cửa” để cho ma quỷ túa ra tứ phương, đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7 thì kết thúc và các ma quỷ sẽ phải quay lại địa ngục. Do đó, vào tháng 7 âm lịch, người ta quan niệm trên dương thế có rất nhiều quỷ đói nên phải cúng cháo, gạo, muối “hối lộ” cho chúng để chúng không quấy nhiễu cuộc sống và công việc làm ăn buôn bán của mình.
Ở Trung Quốc, việc cúng cô hồn được thực hiện vào đúng ngày 14 tháng 7 âm lịch, còn ở Việt Nam, thời gian này kéo dài nguyên tháng 7, không nhất thiết phải là ngày 14 hoặc ngày rằm. Ngày cúng cô hồn cũng có thể tùy thuộc vào từng gia đình, từng vùng miền khác nhau.
Ngoài ra, việc làm này của người Việt còn mang tính nhân văn giữa người đang sống với những người đã khuất, cũng như quan niệm về ngày xá tội: con người dù đã gây ra những tội ác gì thì trong quá trình chịu trừng phạt, quả báo cũng có được một ngày xá tội, để đỡ khổ cực, đau đớn… Bên cạnh đó, nhiều người còn quan niệm rằng “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”, chính vì vậy trong “tháng cô hồn hay xá tội vong nhân” này là tháng ma quỷ, vậy nên dễ gặp xui rủi trong kinh doanh và công việc. Cũng chính vì thế mọi người thường truyền tai nhau về những điều cấm kị cần nên tránh trong tháng cô hồn. Bên cạnh đó người ta cũng tránh làm những việc hệ trọng trong tháng này như: cưới hỏi, khởi công xây dựng, khai trương...
Ai cũng hiểu “có thờ có thiêng có kiêng có lành” nên họ thường né những điều được cho là không nên làm trong tháng cô hồn, nhưng những quan niệm như trên cũng chỉ là truyền miệng theo dân gian không có căn cứ khoa học. Chính vì thế mọi người cũng không nên quá xa đà mê tín, cực đoan nhằm gây hoang mang cho chính mình và cho mọi người.
